درباره سلاحها و تجهیزات نظامی سوریه اطلاعات دقیقی در دست نیست اما بر اساس گزارشهای منتشر شده ارتش سوریه یکی از قویترین ذخایر موشکی در منطقه را در اختیار دارد به طوریکه پنجمین قدرت موشکی در جهان محسوب میشود و موشکهایی که ارتش سوریه در اختیار دارد، توان هدف قرار دادن تمام نقاط سرزمینهای اشغالی را دارد.
به گزارش خبرگزاری فارس، شبکه خبری «المنار» در پژوهشی مفصل و مشروح به قلم «صادق خنافر» و «حسین ملاح» به بررسی بحران سوریه میپردازد که بیش از دو سال است، توسط کشورهای غربی و شماری از رژیمهای عربی بر مردم و نظام سوریه تحمیل شده است و تلاش میکند، به این سوال مهم پاسخ دهد که چرا با وجود تمام توطئههای طراحی شده و تلاشهای صورت گرفته باز نظام در سوریه پا برجاست. در واقع به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که «چرا اسد سقوط نمیکند»؟
در بخش اول این مطلب به بررسی موقعیت سوریه در منطقه، جمعیت، ساختار سیاسی، اقتصادی، نظامی و اداری این کشور پرداختیم. در بخش دوم از سلسله مباحث «چرا اسد سقوط نمیکند» به توانمندیهای سوریه و نظام و نهادهای آن در اداره امور و مقابله با چالشهای پیش رویش علی رغم تخریب زیرساختها و ساختارهای زیربنایی حیاتیاش پرداخته شد، به خصوص اینکه نظام سوریه با تحریمها و مجازاتهای عربی و غربی از ماههای اول بحران مواجه بوده است.
بخش دوم به بررسی این موضوع پرداخت که بحران سوریه و جنگی که هم اکنون درگیر آن است، تنها بعد نظامی را دربر نمیگیرد، بلکه عرصههای اقتصادی، دیپلماتیک و رسانهای آن را هم درگیر خود کرده است، اما از آنجا که سوریه دارای ساختار متمایز اقتصادی، سیاسی و نظامی است، توانسته با وجود گذشت بیش از دو سال در برابر همه توطئهها مقاومت کرده و همچنان به ایستادگی خود ادامه میدهد.
از آنجا که حرف اول در بحران سوریه را «میدانهای نبرد» میزنند، به همین دلیل اخباری که از سوریه میرسد، به خصوص با تشدید روند درگیریها میان ارتش سوریه با گروههای مسلح تروریستی در مناطق مختلف این کشور همواره مورد توجه افکار عمومی قرار میگیرد.
به همین دلیل بخش سوم سلسله مطالب «چرا اسد سقوط نمیکند»، به بحث درباره ارتش عربی سوریه از حیث تعداد، تجهیزات و اعتقادات و باورهای آن و همچنین به آخرین تحولات مربوط به اوضاع نظامی و تاکتیکی این ارتش و پراکندگی و دامنه انتشار عناصر مسلح و گروههای تروریستی ... میپردازد.
ارتش عربی سوری
ارتش و نیروهای مسلح سوریه همان ارتش نظامی رسمی فعال در سوریه است که تابع اوامر و دستورات فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح این کشور یعنی رئیس جمهوری سوریه یعنی «بشار اسد» است و ژنرال «فهد جاسم الفریج»، معاون فرمانده کل ارتش و نیروهای مسلح و وزیر دفاع سوریه به شمار میآید.
ارتش سوریه از نظر تعداد یکی از بزرگترین ارتشهای جهان و یکی از قدرتمندترین ارتشهای خاورمیانه تلقی میشود. شمار نیروهای ارتش سوریه 320 هزار نفر و شمار نیروهای ذخیره آن 200 هزار نفر بیان شده است که 42 هزار نفر از آنها دارای رتبه افسری میباشند.
شکل گیری و تاریخ
یکم اوت سال 1946 تاریخ رسمی تأسیس ارتش سوریه تلقی میشود. در آن تاریخ حکومت سوریه اختیار نیروهای مسلح و سایر موارد مربوط به آن را از نیروهای اشغالگر فرانسوی گرفت.
ارتش سوریه از زمان تأسیس تاکنون وارد جنگهای متعددی شده است که اولین آنها جنگ «میلسون» به فرماندهی «یوسف العظمه» علیه اشغالگران فرانسوی علیه سوریه بود.
جنگ شش روزه، جنگ سپتامبر سیاه که سوریه در آن به دفاع از سازمانها و جنبشهای مقاومت فلسطینی در اردن پرداخت، جنگ آزادیبخش اکتبر در سال 1973، جنگ سال 1982 در رویارویی با تجاوز رژیم صهیونیستی به لبنان از دیگر جنگهایی است که ارتش سوریه در دست به آن زده و در آن حضور و مشارکت داشته است.
همچنین ارتش سوریه در سال 1976 نیز برای جلوگیری از وقوع جنگ داخلی که میان گروههای شبه نظامی وابسته به احزاب لبنان در این کشور درگرفته بود، وارد لبنان شد. غیر از آن ارتش سوریه در «پیمان بین المللی» آزاد سازی کویت از اشغال عراق در سال 1991 نیز حضور داشت.
بخشها و پراکندگی
یک: بخشهای اداری
- نیروی هوایی
- نیروی زمینی
- نیروی دریایی
- بخش سازماندهی
- دایره اطلاعات نظامی
دو: ساختار
ساختار ارتش سوریه به شرح زیر است:
نیروی زمینی
این بخش ستون و تکیهگاه ارتش سوریه را تشکیل میدهد و از 200 هزار نظامی و حدود 300 هزار سرباز تشکیل شده است.
نیروی هوایی
نیروی هوایی ارتش سوریه شامل نیروی هوایی و نیروهای پدافند هوایی است و یکی از بزرگترین نیروهای هوایی در جهان عرب تلقی میشود. این نیرو حدود 900 جنگنده و هواپیما در اختیار دارد.
نیروی دریایی
فرماندهی نیروی دریایی سوریه در لاذقیه قرار دارد و در بنادر لاذقیه، البیضاء، طرطوس و بانیاس مستقر است و فعالیت میکند و 10 هزار نظامی را دربرمیگیرد و تجهیزاتی همچون زیر دریایی، ناوچه، کشتیهای ضد زیر دریایی، زیر دریاییهای کاشت مینهای دریایی، 3 فروند کشتی آبی - خاکی و 25 ناو دریایی در اندازهها و حجمهای مختلف را در اختیار دارد.
ارتش دفاع ملی سوریه
دولت سوریه ارتش دفاع ملی را هم ردیف نیروهای نظامی این کشور تشکیل دادند. این ارتش متشکل از نیروهای زن و مرد در سنین مختلف است و در کنار آن کمیتههای مردمی نیز به دلیل تشدید درگیریها در سوریه و گسترش دامنه آن به مناطق و استانهای مختلف سوریه به طور خودجوش تشکیل شده است که مسئولیت آنها محافظت از مناطق و شهرهای مختلف این کشور در برابر حملات گروههای تروریستی و افراد مسلح است. این نیروها حقوق و دستمزد ماهیانه دریافت میکنند و دارای لباسها و یونیفرم متحد الشکل هستند. شمار این نیروها دهها هزار نفر در مناطق و استانهای مختلف برآورد میشود.
رتبهها و درجههای نظامی
ارتش سوریه دارای درجهها و رتبههای مختلفی است که براساس ساختار هرمی دستگاه نظامی این کشور مشخص شده است. درجات و رتبهها در ارتش سوریه از پایین به بالا و تبعیت نیز به همین ترتیب صورت میگیرد.
خدمت به وطن
خدمت سربازی در سوریه به جز برای تک فرزندان پسر بالای هجده سال الزامی است. مدت خدمت سربازی 18 ماه از آغاز پیوستن به پادگانهای نظامی است. اما براساس اصلاحات صورت گرفته در قوانین سوریه طی سال 2007 فرزندان ذکوری که سطح سواد آنها زیر پنجم ابتدایی باشد، مدت خدمت سربازی آنها 21 ماه خواهد بود.
تعدادی از نهادها و دستگاههای دولتی و حکومتی در سوریه زیر نظر ارتش فعالیت میکنند که به فعالیتهایی در حوزه آبادانی، راه سازی، پل سازی، صنعت، پزشکی و پژوهشهای علمی میپردازند.
قوانین نظامی سوریه کارکنان این نهاد و دستگاه را به عدم دخالت در امور غیرنظامی و عدم کاندیداتوری در انتخابات پارلمانی و عدم داشتن دو شغل ملزم میکند. همچنین اجازه نمیدهد تا در زمان خارج از ساعات اداری از نمادهای نظامی استفاده و فقط در زمان جنگ یا درگیری میتوانند از سلاحهای فردی و شخصی استفاده کنند.
سلاحها و تجهیزات نظامی
درباره سلاحها و تجهیزات نظامی سوریه اطلاعات دقیق و گستردهای در دست نیست، اما بر اساس گزارشهای منتشر شده ارتش سوریه یکی از قویترین ذخایر موشکی در منطقه را در اختیار دارد، به طوریکه پنجمین قدرت موشکی در جهان قلمداد میشود و موشکهای در اختیار ارتش سوریه توان هدف قرار دادن تمام نقاط سرزمینهای اشغالی [اسرائیل] را دارد و این مناطق را با دقت هدف قرار دهد. کارشناسان کشورهای مختلف به این امر اذعان دارند. از مهمترین موشکهای در اختیار سوریه میتوان به موشکهای «اسکاد» اشاره کرد.
همچنین ارتش سوریه دارای خودروهای زرهی متنوعی است که از نظر تعداد بسیار و همانند موشکهای در اختیار این کشور توانایی بازدارندگی و تحقق توازن در ایجاد وحشت را دارند.
آغاز بحران
بحران سوریه بیش از دو سال پیش بر این کشور سایه افکند و خون دهها هزار سوری را بر زمین ریخت و خرابیها و ویرانیهای زیادی بر جای گذاشت و میلیونها نفر را آواره کرد. بیتردید در صف مقدم این درگیری خونین ارتش سوریه قرار دارد که خود را موظف میداند، برای مقابله با تصرف سوریه به دست گروههای مسلح تروریستی وارد میدانهای نبرد شود.
در این راستا «سلیم حربا»، کارشناس امور استراتژیک و نظامی سوریه میگوید: «ارتش سوریه از آغاز بحران تاکنون مورد هدف بوده و با دشمنان مواجه شده است، به ویژه آنکه نوک پیکان حملات رسانههای مختلف بین المللی و منطقهای ارتش سوریه است و در طول این دو سال همواره تلاش کردهاند، با انتشار اخبار دروغین، گمراه کننده، فریبنده شکافهایی در میان نیروهای نظامی و ساختارهای آن به وجود آورند تا به اهداف مورد نظر خود دست یابند. افزون بر اینکه با پرداخت پول و مبالغ کلان و وعدههای مالی و منصبی عناصر ارتش سوریه خریداری شوند. همچنین تلاشهایی صورت گرفت تا با بزرگ جلوه دادن این قضایا اینگونه جلوه دهند که ارتش سوریه انسجام و یکپارچگی خود را از دست داده و این جداییهای فردی و شخصی را بزرگ و پر شمار جلوه دهند، در حالیکه چنین مواردی حالتهای فردی است و بر وحدت، همبستگی، قدرت و عقیده ارتش سوریه تأثیرگذار نبوده است.
«الیاس فرحات»، سرهنگ بازنشسته ارتش سوریه نیز در این ارتباط به شبکه المنار گفت: ارتش سوریه در آغاز حوادث تلاش کرد تا بحران را مهار کند و در این راه تلاشهای بسیاری برای جلوگیری از ورود افراد مسلح و سلاح به سوریه و نقل و انتقال آنها در مناطق مختلف انجام داد و در این راه شمار قابل توجهی از نیروهای خود را از دست داد و همچنین شماری نیز زخمی شدند. به گونهای که در جریان کشتار منطقه «جسر الشغور» 200 نیروی امنیتی سوریه کشته شدند و پس از این قتل عام بود که ارتش سوریه سلاح را برای دفاع از خود به کار گرفت.
تاکتیکهای جدید
از آنجا که درگیریهای جاری در سوریه از هیچ قاعده و قانون خاص و شناخته شده نظامی پیروی نمیکند و بیشتر به جنگهای چریکی و خیابانی شبیه است نیروهای ارتش سوریه مجبور هستند تا خود را با واقعیتهای جدید جاری در این عرصه سازگار کنند و از روشهای جنگی متناسب با شرایط درگیری استفاده کنند.
سلیم حربا در ادامه میافزاید: ارتش سوریه برای مقابله با هرگونه تجاوز خارجی به ویژه از سوی اسرائیل آماده است، زیرا این رژیم یکی از منابع تهدید علیه سوریه در جریان بحران این کشور قلمداد میشود و در حالیکه تا پیش از آغاز بحران 80 درصد از توانمندیهای جنگی این ارتش برای رویارویی با اینگونه تجاوزها به کار گرفته میشد، امروزه ارتش سوریه این توان را صرف مبارزه با افراد مسلح و گروههای تروریستی میکند که در مناطق و شهرهای مختلف سوریه نفوذ کردهاند و مقابله با اقدامات تروریستی و حملات آنها هم اکنون مهمترین و اولین مأموریت ارتش سوریه است که با اقتدار انجام میشود.
یکی از سروانهای ارتش سوریه که از فرماندهان میدانی جنگ منطقه «بابا عمرو» بوده در گفتوگو با شبکه المنار میگوید: ارتش سوریه تدارک و آمادگیهای لازم برای مقابله با جنگهای خیابانی قبل از آغاز مرحله به دست گرفتن سلاح توسط معارضان صورت گرفته بود و پس از گذشت دو سال از مبارزه ارتش و بخشها و گردانهای مختلف آن به دلیل هزاران درگیری انجام شده تجارب بالایی را کسب کردهاند. وقتی میگویم ارتش سوریه خسته نمیشود و مناطق مختلف را بدون هرگونه خسارت یا با کمترین خسارت پاکسازی میکند و این امری اتفاقی یا تصادفی نیست. هم اکنون نزد ارتش سوریه بسیاری از مفاهیم جنگی متحول شده است.
او در ادامه میافزاید: برای مثال تصمیم گرفتیم به سربازان آموزش دهیم که در صورت نداشتن مهمات کافی در صورت در معرض محاصره واقع شدن چگونه مقاومت کنند. آنها همچنین چگونگی پاسداری از کوچهها، خیابانها و ساختمانها به خصوص در مناطق ناامن فرا گرفتهاند و به خوبی میدانند که چگونه در زمان درگیری سلامتی خود را حفظ کنند و گامهایشان را استوارتر از گذشته بردارند و پس از کسب تجارب بالا از گروههای جهادی تکفیری واهمهای ندارند.
مرزهای باز
دادهها و اطلاعات ارائه شده از سوی رهبران سوریه حکایت از آن دارد که ترکیه نقش بارزی در تسلیح و آموزش گروههای تروریستی و افراد مسلح با پناه دادن به هزاران نفر از این معارضان در خاک کشور خود و همچنین باز گذاشتن مرزها جهت ورود افراد مسلح و قاچاق اموال و تجهیزات نظامی به داخل سوریه دارد.
فرحات تصریح میکند: طول مرزهای ترکیه و سوریه به حدود 800 کیلومتر میرسد که درحال حاضر به گذرگاه اصلی عبور گروههای مسلح تبدیل شده است. همچنین شماری از رژیمهای عربی از جمله کشورهای عربی حوزه جنوبی خلیج فارس نیز از این گروههای تروریستی و افراد مسلح حمایت مالی و نظامی به عمل میآورند و پس از ارسال آنها به ترکیه و دیدن آموزشهای نظامی لازم راهی سوریه میشوند.
ورود تسلیحات ادامه مییابد
فرحات تأکید میکند: تسلیح گروههای تروریستی و افراد مسلح از آغاز بحران سوریه آغاز شد، اگرچه تلاش شد عکس این موضوع اشاعه داده شود. گروههای معارض مسلح در سوریه هم اکنون به انواع سلاحها و توپها و مواد منفجره مجهز هستند و انتقال این تجهیزات و سلاحها برای اینکه به دست این گروهها برسد، نیازی به هواپیما ندارند.
فرحات سخن رئیس ستاد ارتش روسیه را یادآور میشود که گفته بود، معارضان مسلح سوری به 40 موشک استینگر ضد هواپیما نیز دست یافتهاند. اگرچه وزیر دفاع آمریکا در پاسخ به این اظهار نظر گفت که واشنگتن گروههای معارض مسلح سوری را به این سلاحها مجهز نکرده است. بعد آشکار شد که رژیمهای عربی گروههای معارض مسلح را به این سلاحها مجهز کردهاند، موشکهایی که برای ساقط کردن برخی هواپیماها به کار میرود.
بر اساس اظهارات فرحات، افراد مسلح و گروههای تروریستی از کانالها و فاضلابهایی که دولت برای دفع فاضلاب و پس آبها و بهبود شرایط بهداشتی و خدماتی و اجتماعی ایجاد کرده است، برای نقل و انتقال خود استفاده میکنند.
فرماندهی و نظارت
فرحات میگوید: سیستم و نظام حاکم بر ارتش سوریه با وجود گذشت بیش از دو سال از بحران همچنان مانند قبل به قوت خود اجرا میشود و رتبه بندی فرماندهان نظامی، گروهها و گردانهای ارتش همچنان به شکل سابق خویش جاری است.
او تأکید میکند: درست است که شماری از نیروهای ارتش از آن جدا شدهاند، اما به نظر من آنها دارای اراده مبارزه و مقاومت نبودند و بالطبع در اقلیت هستند. هم اکنون اغلب افراد ارتش در پستها و مناصب خویش به خدمت در ارتش و ادای وظیفه در قبال وطن خود ادامه میدهند و شمار جدا شدگان از ارتش براساس آخرین آمار و ارقام به بیش از 15 درصد از نیروی ارتش سوریه نمیرسد و فرماندهان اصلی هیچ گردان و گروهانی از ارتش جدا نشدهاند، بلکه جدا شدگان افسران درجات و مراتب پایینتر هستند.
این سرهنگ بازنشسته ارتش سوریه میگوید: ارتش به طور کلی به منافع کشور آگاه است و به شکل حرفهای آموزش دیده و تجهیز شده تا از وطن و منافع آن دفاع کند و اغلب پایبند به عقیده ملی و عربی ضد صهیونیستی هستند.
در همین راستا یکی از فرماندهان میدانی جنگ بابا عمرو نیز در ارتش سوریه میگوید: پس از گذشت دو سال از این جنگ آشکار شده است که چه کسی تجربه جنگی دارد، زیرا ارتش سوریه در دهها جبهه و در مناطق مختلف جغرافیایی میجنگد و در برابر گروههای تروریستی و افراد مسلح مقاومت و همچنان کشور را در برابر سقوط حفظ میکند و این نشان میدهد که ارتش سوریه یکی از قدرتمندترین ارتشهای جهان است و همچنان با وجود تمام حملات صورت گرفته علیه آن و ترور مهمترین فرماندهان آن باز لرزه بر جان دشمنان میاندازد و موجب وحشت در تمام آنها از جمله رژیم صهیونیستی میشود.
مقاومت و پیشروی/ابتکار عمل همچنان در دست ارتش است
برای روشنتر شدن وضعیت میدانی در سوریه سلیم حربا، کارشناس امور استراتژیک و نظامی سوریه به شبکه المنار چنین میگوید: پس از گذشت دو سال واقعیتی که باید مورد تأکید قرار گیرد این است که طرح تروریستی - نظامی که قرار بود در سوریه به اجرا گذاشته شود، به طور کامل با شکست مواجه شده است و برای تروریستها، سران و حامیان آنها فرصتی در سوریه برای تغییر موازنه قوا باقی نمانده و امکان تحرکات و اقدامات غیر منتظره و غافلگیر کننده وجود ندارد که بتواند ابتکار عمل را از ارتش بگیرد به ویژه آنکه دستاوردهای میدانی ارتش سوریه در حومه دمشق از «داریا» گرفته تا منطقه «غوطه شرقیه» با توجه به عملیاتهای کیفی و هدفمندی که به اجرا گذاشتند، بسیار چشمگیر بوده و ارتش هر روز تاکتیکهای جدیدی را برای مقابله با گروههای تروریستی و افراد مسلح ابداع میکند.
فرحات تأکید میکند: ارتش سوریه توانسته ساختارهای اصلی نظام، اکثر گذرگاههای خارجی، مرزها و فرودگاههای مهم از جمله فرودگاههای دمشق، حلب و لاذقیه را حفظ کند که فرودگاههایی بین المللی هستند و همچنین باید از بسیاری از پایگاههای هوایی نام برد که کنترل آنها همچنان در اختیار ارتش سوریه است. در این بین فقط شماری از فرودگاههای کوچک هستند که شمار آنها به 31 فرودگاه میرسد و عناصر مسلح بر برخی از آنها تسلط داشته و کنترل آنها را در اختیار دارند. این درحالی است که ارتش سوریه هنوز وارد روستاهایی نشده که افراد مسلح در آنها نفوذ کرده است.
عرصههای درگیری
منابع آگاه و کارشناسان امر در گفتوگو با شبکه المنار عرصههای درگیری بین ارتش سوریه با گروههای تروریستی و افراد مسلح را به شرح زیر تبیین و تشریح میکنند:
حلب
ارتش سوریه موفق شده است، بیش از نیمی از شهر حلب و همچنین مسیر حماه – حلب را پاکسازی کند. به طوریکه فرودگاه بین المللی حلب و مسیر منتهی به آن هم اکنون جزو مناطق امن حلب به شمار میآید.
هم اکنون درگیریها در بخشی از حلب متمرکز شده که گروه جهادی تکفیری جبهه النصره بر آن سیطره داشته و کنترل آن را در اختیار دارد و همچنین بر بخش دیگری از مناطق نیز گروه تروریستی موسوم به «گردان التوحید» مسلط است که از جمله گروههای وابسته به جماعت اخوان المسلمین سوریه است. گروههای مسلح وابسته به «ارتش آزاد سوریه» نیز بر ریفهای حلب تسلط دارند که دارای سازماندهی واحد و یکپارچهای نیستند.
ادلب
مرکز این شهر به علاوه برخی از مناطق حومه آن در دست ارتش سوریه است، این در حالی است که گروههای مسلح تروریستی در مناطق وسیعی از حومه شهر و برخی از شهرکها همچون «معره النعمان» حضور دارند.
الرقه
الرقه شهری به دور از دمشق، مرکز سوریه به شمار میآید که در آن حوادث قابل ذکری رخ نداده است و پناهندگان به این شهر پناه میبرند که تعداد آنها به حدود 100 هزار نفر میرسد. در این اواخر گروههای مسلح وابسته به ارتش آزاد سوریه و همچنین جبهه النصره به همراه پناهندگان به این شهر نفوذ کرده و مراکز اداری و دولتی آن را به اشغال خود درآوردهاند.
الحسکه
مرکز استان الحسکه شهر القامشلی است که در حال حاضر کنترل آن در دست ارتش سوریه است و عناصر مسلح در مناطق روستایی و گذرگاههای مرزی هم مرز با ترکیه حضور دارند.
دیرالزور
مرکز این شهر در دست ارتش است و گروههای تروریستی مسلح در برخی از مناطق حومه دیر الزور مشاهده میشوند.
حماه
این شهر و اکثر روستاهایش تحت کنترل ارتش سوریه است، اما برخی از گروههای تروریستی مسلح در حوالی این شهر مستقر شدهاند.
حمص
ارتش سوریه 75 درصد از این شهر را از وجود تروریستهای مسلح پاکسازی کرده، اما برخی از مناطق شهر «الخالدیه» همچنان شاهد حضور گروههای مسلح است.
درعا
مرکز این شهر و بخش زیادی از این استان در دست ارتش سوریه است.
السویداء
تمام مناطق و شهرهای استان السویداء در دست ارتش سوریه است.
لاذقیه و طرطوس
کنترل اکثر مناطق و شهرهای این دو استان در دست ارتش سوریه است. تنها در برخی از مناطق واقع بین لاذقیه و ادلب گروههای تروریستی مسلح حضور دارند.
دمشق و حومه آن
حومه دمشق شاهد درگیریهای بزرگ و جدی است که منطقهای به مساحت حدود 20 هزار کیلومتر مربع و منطقه عملیاتی حدود 6 هزار کیلومتر مربع را دربرمیگیرد و شاهد پیشروی چشمگیر ارتش سوریه در آن است.
در تبیین و تشریح روند درگیریها در حومه دمشق یکی از سروانهای ارتش سوریه در گفتوگو با شبکه المنار گفت: درگیریهای رخ داده در دمشق حاکی از کشته شدن بیش از 10 هزار فرد مسلح به ویژه در ماههای اخیر است. در حلب نیز ارقام کشته شدگان بالاست، چون اکثر کسانیکه به گروههای تروریستی مستقر در این شهر ملحق شدند، افراد غیرنظامی بودند.
افقهای پیشرو
به اعتقاد فرحات جنگ در سوریه طولانی خواهد بود، زیرا ترکیه همچنان کانون اصلی استقبال و پذیرش از افراد مسلح و آموزش دهنده آنها به شمار میآید و همچنان با جدیت برای اعزام افراد مسلح به سوریه تلاش و تاکید میکند.
او میافزاید: اگر اتفاق نظر سیاسی حاصل شود و آمریکا و روسیه به راه حلی مسالمت آمیز برای بحران سوریه دست یابند، احتمال پایان بحران و درگیریها وجود دارد. اما تاکنون همچنان ترکیه در خط مقدم جنگ علیه سوریه قرار دارد و بالطبع شمار اندکی از این افراد مسلح از طریق مرزهای لبنان و عراق که با سوریه مرز مشترک دارند، وارد سوریه میشوند که البته ارتش سوریه در موارد بیشماری ضمن درگیری با آنها مانع ورود آنها به داخل خاک سوریه شده است.
وی میگوید: اما اوضاع در مرزهای ترکیه متفاوت است. سوریه با ترکیه 800 کیلومتر مرزِ مشترک دارد که هم اکنون به طور کامل به روی گروههای تروریستی و افراد مسلح باز است و ترکیه برای آموزش این عناصر پایگاههای نظامی را در خاک خود ایجاد کرده است که آموزش آنها را کارشناسان غربی و آمریکایی و حتی صهیونیستی برعهده دارد و اگر آنکارا به این سیاست خود ادامه داده و آن را پایان ندهد، جنگ در سوریه طولانی خواهد بود.
فرحات میافزاید: جنگ در سوریه به اوج رسیده و در آن تمام خطوط قرمز زیر پا گذاشته شده است، اما ارتش سوریه همچنان کنترل اوضاع و امور را در دست دارد و شکست خوردن در بخشی خاص به معنای شکست خوردن در جنگ نیست. در جنگ همواره اولویتهایی وجود دارد که از جمله آنها به کنترل راههای امدادرسانی و شهرهای اصلی است، سایر مناطق جغرافیایی نیز دارای محاسبات خاصی هستند و روزهای آینده درستی گزینههای انتخاب شده توسط ارتش سوریه را ثابت خواهد کرد.
«نظام و نهادها و دستگاههای سوریه صد در صد سوری هستند و نشانی از دخالت عوامل خارجی در آنها مشاهده نمیشود، به عبارتی هیچ یک از نهادها و دستگاههای حکومتی از عامل خارجی تأثیر نپذیرفتهاند، چون اگر توسط عوامل خارجی تشکیل شده بودند، بدون تردید فرو میپاشیدند، چون ساخته و پرداخته دستهای داخلی هستند، بنابراین هویت خود را حفظ کردند.»
به گزارش خبرگزاری فارس، شبکه خبری «المنار» در پژوهشی مفصل و مشروح به قلم «صادق خنافر» و «حسین ملاح» به بررسی بحران سوریه میکند که بیش از دو سال است، توسط کشورهای غربی و شماری از رژیمهای عربی بر مردم و نظام سوریه تحمیل شده است و تلاش میکند، به این سوال مهم پاسخ دهد که چرا با وجود تمام توطئههای طراحی شده و تلاشهای صورت گرفته باز نظام در سوریه پا برجاست. در واقع به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که «چرا اسد سقوط نمیکند»؟
در بخش اول این مطلب به بررسی موقعیت سوریه در منطقه، جمعیت، ساختار سیاسی، اقتصادی، نظامی و اداری این کشور پرداختیم.
در این بخش یعنی بخش دوم از سلسله مباحث «چرا اسد سقوط نمیکند» به توانمندیهای سوریه و نظام و نهادهای آن در اداره امور و مقابله با چالشهای پیش رویش علی رغم تخریب زیرساختها و ساختارهای زیربنایی حیاتیاش خواهیم پرداخت، به خصوص اینکه نظام سوریه با تحریمها و مجازاتهای عربی و غربی از ماههای اول بحران مواجه بوده است.
شاید یکی از حقایق تلخ درباره سوریه این باشد که این کشور درگیر بحران مسلحانهای شده که مهمترین هدف آن از بین بردن زیرساختهای کشوری است که در تاریخ نوین عربی، اولین وحدت عربی را با مصر بنیان نهاد و به همراه این کشور با تجاوز سه جانبه رژیم صهیونیستی در سال 1956 مقابله کرد و با انقلاب آزادسازی الجزایر از استعمار فرانسه همراه بود و از آغاز نزاع فلسطینی - اسرائیلی رو در روی اشغالگران صهیونیستی ایستادگی کرد و تجلی مقاومت در قلب محور مقاومت به خصوص پس از خروج مصر از جمع کشورهای عربی پس از امضای معاهده کمپ دیوید با اسرائیل و تخریب برنامهریزی شده عراق به شمار میآید.
سوریه .. نظام
بدون تردید فشاری که به سوریه و ارتش این کشور از دو سال پیش وارد شده و همچنان وارد میشود، باید از همان ماههای اول بحران منجر به سرنگونی نظام این کشور میشد، اما بیش از دو سال از این بحران میگذرد و نظام سوریه با وجود تمام توطئهها و چالشها همچنان پابرجاست.
از زمان آغاز بحران سوریه که با حوادث «درعا» در 15 مارس 2011 آغاز شد و تاکنون ادامه دارد، آشکار شده که اوضاع در سوریه به سمت بحران و تنش سازمان یافته و از پیش برنامهریزی شده پیش میرود و با وجودی که رهبران این کشور به بر حق بودن برخی از خواستهها و مطالبات تظاهرات کنندگان در آغاز بحران و وجود اشتباهاتی در سطح سیاسی اعتراف و اعلام کردهاند که آماده مذاکره و گفتوگو با معارضان و انجام تغییرات و اصلاحات را دارند، اما روند امور در این کشور همچون گلوله برفی شده که هرچه غلط میزند، بزرگتر میشود و دامنه تخریب آن نیز افزایش یابد و این موضوع پس از پای گذاشتن طرفهای خارجی چه منطقهای و چه بین المللی به بحران و تاکید آنها بر قطع ارتباط سوریه با محور مقاومت نمود بیشتری پیدا کرد.
این وضعیت را چه نظام در سوریه و چه هم پیمانانش در منطقه و در عرصه بین المللی درک کرده و گزینه مقابله با چالشها را بر تسلیم انتخاب کردند، اگرچه در این راه نظام سوریه در کناره مقابله با چالشها، گامهای اصلاحی متعددی نیز برداشت که از جمله آنها میتوان به تصویب قانون جدید برگزاری انتخابات پارلمان و محلی اشاره کرد که برای نخستین بار معارضان نیز در آن شرکت کردند. اما این اقدامات رضایت طرفهای معارض و طرفهای منطقهای و بین المللی حامی آنها را جلب نکرد، به همین دلیل این طرفها با روی آوردن به رسانهها، حملات رسانهای و تبلیغاتی بیسابقهای علیه نظام سوریه به راه انداختند تا در کنار آن فشارهای دیپلماتیک عربی و بین المللی را نیز آغاز کنند که بارزترین نمود این فشارها تعلیق عضویت سوریه در اتحادیة عرب و دادن کرسی این کشور در این اتحادیه به کمیته موسوم به «ائتلاف معارضان سوریه» بود، در حالیکه روسیه و چین و اعضای «گروه بریکس» توانستند، با تلاشهای صورت گرفته برای منزوی کردن سوریه در عرصه بینالمللی مقابله کنند.
ساختار یکپارچه و منسجم .. مهمترین ویژگی سوریه
اگر سوریه دارای ساختار سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی یکپارچه و منسجمی نبود - علی رغم وجود برخی شکافها در آن – هیچگاه نمیتوانست در برابر این فشارها مقاومت کند.
در این ارتباط «خلف المفتاح»، معاون وزیر اطلاع رسانی سوریه در گفتوگو با شبکه المنار میگوید: «نظام و نهادها و دستگاههای آن در سوریه صد در صد سوری هستند و نشانی از دخالت عوامل خارجی در آنها مشاهده نمیشود، به عبارتی هیچ یک از نهادها و دستگاههای حکومتی از عامل خارجی تأثیر نپذیرفتهاند، چون اگر توسط عوامل خارجی تشکیل شده بودند، بدون تردید فرو میپاشیدند، چون ساخته و پرداخته دستهای داخلی هستند، بنابراین هویت خود را حفظ کردند».
مفتاح تأکید میکند: «رهبران سوریه توانستند بازی سیاسی و بحران جاری در کشور را با حکمت و تدبیر بالا مدیریت کنند و ثبات روانی بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و توانمندیهای وی در دادن ارزش بیش از پیش به عوامل نظامی و اجتماعی و در کنار اقتدار وی جهت تسلط بر بازیهای بین المللی و منطقهای موجب شد تا وی بتواند، حمایتهای منطقهای و بین المللی را به طرف خود جلب و به سود خود بسیج کند و به این طریق با ایجاد نوعی توازن میان دشمنان و دوستان سوریه در عرصه بین المللی و منطقهای و داخلی نظام سوریه را از سقوط نجات داد.
مهمترین عواملی که کمک کرد تا سوریه در برابر این بحران مقاومت کند، را میتوان در موارد زیر ملاحظه کرد:
- درک این نکته که چگونه و به چه طرفی در خارج باید تکیه شود.
- ندادن اجازه به اجرای توطئههای خارجی و افشای آنها پس از هر بار ناکام ساختن و شکست دادن آنها.
- شخصیت بشار اسد که شخصیتی منفوری نیست.
- راه حلهای جایگزین ارائه شده توسط طرفهای خارجی راه حلهایی معقول و منطقی و منطبق با خواستهها و مطالبات مردم سوریه نبودند.
- انسجام و یکپارچگی ساختار نظامی، سیاسی و اقتصادی.
- محبوبیت گسترده نظام و حفظ جایگاه و موقعیت خود در میان مردم سوریه بر اساس آمارها و گزارشهای غربی و عربی.
سوریه .. اقتصاد
سوریه صرف نظر از رویارویی با عناصر مسلح وارد رویارویی دیگری نیز شده است که از نظر شدت و اهمیت کمتر از مبارزه جاری علیه عناصر مسلح نیست. این رویارویی شامل مقابله با تحریم های اقتصادی غربی و عربی علیه کشور سوریه و تلاش برای حفظ استمرار حرکت چرخه اقتصاد و تأمین منابع مالی و خدمت رسانی در بخشهای پزشکی، برق، انرژی و ... به شهروندان سوری است.
علی رغم تحریمها و تشدید فشارها نظام سوریه طی دو سالی که از بحران این کشور میگذرد، موفق شده تا از طریق تکیه بر سیاست خارجی گرایش به شرق و استفاده از تجارب، امور کشور را اداره کرده و آن را پیش ببرد، اگرچه در این بین روند مهاجرت به داخل و خارج کشور افزایش یافته است. همچنین دستگاهها و نهادهای دولتی با وجود خسارتهای گسترده وارد شده به زیرساختها و ساختارهای حیاتی کشور از ایستگاههای تولید برق گرفته تا پالایشگاههای نفت و شبکه راهها و ارتباطات با این حال امور کشور را اداره کنند و نظام ثبات پولی و مالی خود را حفظ کند.
میان سیاست درهای باز و خودکفایی
تا پیش از سال 2000 میلادی سوریه برای دهههای طولانی بر سیاست اقتصادی تکیه میکرد که دولت محور اصلی آن را تشکیل میداد. رهبران سوریه از زمان حاکمیت «حافظ اسد»، رئیس جمهور فقید سوریه اقتصاد کشور را وابسته به کمکهای غربی و یا آنچه نظام سرمایهداری نامیده میشود، مرتبط نساخته و به این کمکها تکیه نکردند، بلکه در بخش کشاورزی و نفت و تا حدودی صنعت سیاست خودکفایی را در پیش گرفتند و وارد کردن محصولات و کالاها از خارج را کاهش داده به جای آن به تولید داخلی اولویت دادند.
اما سوریه پس از سال 2000 میلادی به خصوص تا چند سال قبل از آغاز بحران به سیاست درهای باز اقتصادی به روی کشورهای همجوارش از ایران گرفته تا عراق و ترکیه و حتی کشورهای خلیج فارس و گروه بریکس و کشورهای آمریکای جنوبی و برخی از کشورهای اروپایی روی آورد و توافقنامههایی را با آنها امضا کرد، بیآنکه اقتصاد سوریه را وابسته به اقتصاد غرب و معیارهای حاکم بر آن کند.
تنوع و تولید
در همین راستا «حیان سلیمان»، معاون وزیر اقتصاد سوریه در گفتوگو با شبکه المنار تاکید میکند که «اقتصاد سوریه دارای ساختار و ماهیتی متنوع و مولد است و سوریه از جمله کشورهایی به شمار میآید که دارای کمترین بدهکاری است و با کشورهایی همچون روسیه، چین و ایران دارای روابط متوازن است. این امر باعث شده تا بتواند با بحران کنونی خود رو در رو شود که دارای تأثیرات و بازتابهای بسیار، اما کمتر از حد انتظار است».
سلیمان در ادامه میافزاید: با وجود دو سال بحران در سوریه هیچ موسسه یا نهادی اقتصادی یافت نمیشود که پرداخت حقوق کارمندانش به تأخیر افتاده باشد و دلیل این امر افزایش بودجه سال 2013 نسبت به سال پیش از آن یعنی 2012 و حتی سالهای قبل از آن است. دولت سوریه همچنین دارای ذخایر نقدینگی و پولی کافی است و هم اکنون برنامه ریزیهای ما بر سازگاری و همراهی ایجابی با شرایط حاکم بر کشور و مقابله با توطئهها و جنگ واقعی است. روابط اقتصادی سوریه با برخی کشورهای عربی همچنان ادامه دارد، اما این روابط با ایران، روسیه و چین و سایر کشورهای دوست عمیقتر است.
خودکفایی
بالطبع این سیاست در بطن خود هم دارای نکات منفی و هم دارای نکات مثبت است. اما اجرای آن در سوریه موجب شکل گیری ساختارهای اقتصادی و نظامی شده که مشابه ساختارهای موجود در برخی از کشورهای نفتخیز نیست.
درباره این موضوع «خالد العبود»، معاون رئیس مجلس سوریه به شبکه المنار چنین میگوید: «رابطة مردم سوریه با رأس هرم حکومتی اگر با رابطه ملل منطقه با رهبرانش مقایسه شود، رابطهای مقبول و پذیرفته است».
وی میافزاید: «اما در خصوص نهادها و دستگاههای حکومتی و دولتی برای مثال در سطح اقتصادی علی رغم تحریمی که علیه سوریه اعمال شده و طی دهههای گذشته همواره شاهد فشارهایی بوده، باید گفت که سوریه در اقتصاد، کشاورزی و صنعت کشوری خودکفا به شمار میآید و از این حیث میتواند مدعی شود که کشوری خودکفاست و من معتقدم سوریه تنها کشور خودکفا در سطح منطقه به شمار میآید.
صنعت .. تخریب و سرقت
در عرصه صنعت سوریه به طور گسترده و به شکلی اساسی بر کارخانجات داخلی خود متکی است. شهر حلب، در شمال سوریه ستون اقتصادی این کشور تلقی شده و پایتخت دوم سوریه به شمار میآید، زیرا کانون فعالیتهای اقتصادی و مالی و صنعتی این کشور است.
نکته قابل توجه اینکه شهری با جمعیت یک و نیم میلیون نفر که برای مدتهای طولانی به دور از هرگونه حوادث تلخ و خشونت آمیز بوده، تابستان گذشته مورد حمله برنامه ریزی شده هزاران افراد مسلح برای سیطره بر آن قرار میگیرد، اما مقاومت میکند و در این میان ارتش سوریه نقش کلیدی را در مقابله با این گروهها ایفا میکنند.
برآوردهای سوری نشان میدهد، نفوذ افراد مسلح به این شهر در پی عملیات اطلاعاتی انجام شد که حکومت ترکیه هماهنگ کننده آن بود.
«حیان سلیمان»، کارشناس امور اقتصادی سوریه در گفتوگو با سایت المنار چنین میگوید: «رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه تلاش میکند، مراکز و تأسیسات سوریه را تخریب کند و به ویژه خطوط تولیدی صنایع سوریه را سرقت کند که با صنایع ترکیه رقابت میکنند، خطوط تولیدی مانند ریسندگی و بافندگی، مواد غذایی، پزشکی و کارخانههای سیمان که در عمل مشاهده کردیم، پس از انتقال به ترکیه به قیمتی بسیار ارزان و بیارزش فروخته شدند».
او میافزاید: «سوریه در طول تاریخ خود در معرض دو سرقت آشکار قرار گرفت، اولی در سال 1865 که طی آن عثمانیها اقدام به انتقال تمامی حرفهها و مشاغل این کشور به آستانه کردند و دومی غارت و چپاول مردم در سال 2012 که به دستور نخست وزیر ترکیه و حزب عدالت و توسعه این کشور رخ داد و طی آن حکومت ترکیه به گروههای تروریستی و افراد مسلح دستور داد، تمام صنایع سوریه را به استانبول منتقل کنند.
به گفته سلیمان، این سرقت و غارت و چپاول تنها صنایع سوریه را دربر نمیگیرد، بلکه آنها به اقتصاد ملی این کشور نیز خسارت زدند و در این ارتباط به اقدام این گروهها در سرقت از چاهای نفت سوریه و آتش زدن آنها و وارد آوردن زیانهای محیط زیستی و انسانی و غارت سیلوهای گندم و قطع درختان زیتون و سرقت کالاهای موجود در انبارها اشاره کرد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ترکیه از این مسأله آگاهی داشت یا خیر میگوید: «زمانیکه ماشین آلات این کارنجات از طریق گذرگاه باب الهوی در مرزهای ترکیه وارد خاک این کشور میشدند، توسط دوربین ضبط و ثبت شده است و اینها همه ماشین آلات و تجهیزاتی بودند که فقط با کامیونهای بزرگ باربری امکان جابه جایی و انتقال آنها وجود دارد و انتقال آنها فقط از طریق گذرگاههای مرزی مشخص امکان پذیر است».
سلیمان ادامه میدهد: «عملیات سرقت فقط شامل بخش صنعتی نمیشود، بلکه شامل تمامی عرصههای اقتصادی دیگر نیز میشود و خسارتهای مادی آن صرف نظر از خسارتهای روحی و انسانی بیش از 300 میلیارد لیره سوری برآورد شده است».
رسانه .. چالشها و رویارویی
بدون تردید رسانهها یکی از دلایل اصلی تداوم بحران سوریه و رسیدن آن به مرحله کنونی هستند. به طوریکه از بیش از 200 موسسه رسانهای عربی و بین المللی در جنگ سوریه به عنوان ابزار جنگی استفاده شد، به همین دلیل طبیعی بود که در موازنهها اختلال بزرگی به وجود آید، به خصوص آنکه برخی کشورها برای تاسیس امپراتوری رسانهای خود میلیاردها دلار هزینه کرده بودند.
به همین دلیل رسانههای سوریه چه شنیداری و چه دیداری و الکترونیکی اوایل بحران با مشکلات و چالشهایی مواجه شدند، چون خود را در جنگی نابرابر میدیدند، اما با گذشت زمان آنها توانستند، این مشکلات و چالشها را از پیش رو بردارند و فاصله خود در پوشش رسانهای را با رسانههای رقیب از بین ببرند.
بعد از بحران .. رسانههای مختلف
«خلف المفتاح»، معاون وزیر اطلاع رسانی سوریه تأکید میکند: «سوریه وارد جنگ رسانهای بیسابقهای شده است. رسانههای غربی و برخی از رسانههای عربی وارد عرصه خبرسازیهای گمراه کنندهای شده بودند که رسانههای رسمی در ابتدا یا از آن غافل شده یا تا آن زمان در آن ورود نکرده بودند. اما رسانههای رسمی توانستند، با از بین بردن شکافها بار دیگر به پا خیزند و با بحران سازگار شوند و اخبار واقعی و حقایق را به مردم سوریه و دیگر ملل جهان منتقل کنند».
او تأکید میکند: «رسانههای سوری علی رغم آنکه خود را در جنگی نابرابر ملاحظه میکنند، اما از طریق ارتباط با واقعیتها توانستهاند، تأثیرگذار خود را حفظ کنند و نظر بخش زیادی از مردم را جلب کنند».
مفتاح در ادامه به نقش رسانههای مقاومت، فعالان در عرصه رسانه، روشنفکران و نویسندگان عرب اشاره میکند که در روشنگری افکار عمومی نقش ایفا کرده و با تبلیغات بین المللی مقابله و تلاش کردند تا بر افکار عمومی مردم جهان تأثیر بگذارند و در اتخاذ تصمیمها در سطح منطقهای و بین المللی موفق عمل کنند. همچنین ضروری است که از نقش شبکههای اجتماعی و ارتش الکترونیکی سوریه نیز غافل نشویم.
به گفته مفتاح جنگ سوریه جنگ میان مقاومت، نیروهای سلطهگر و هر طرف و فردی است که میتوانند در بحران تأثیرگذار باشد.
وی افزود: درگیری در بعد فکری امر مهمی است، داشتن آگاهی درباره چنین جنگی و ابعاد آن میتواند در کوتاه کردن راه نقش داشته باشد.
نقش رسانههای سوری در این مرحله اطلاع رسانی و آگاهی دادن به مراکز تصمیم گیری در جهان عرب و غرب است، به همین دلیل است که مشاهده میکنیم، با پخش برنامههای شبکههای ماهوارهای سوری از ماهوارههای عربی و اروپایی ممانعت به عمل آمد و حملات گستردهای علیه فعالان در بخش رسانهای انجام شد و تعدادی از کادرهای رسانهای هدف قرار گرفتند، به طوریکه حتی در مقر تلویزیون سوریه انفجار صورت گرفت.
سوریه علی رغم گستردگی حملات در تمامی عرصهها توانست مقاومت کند و سقوط نکند، زیرا این کشور با بقیه کشورها تفاوت بسیار دارد و آنچه در این کشور رخ میدهد با سایر کشورها تفاوت دارد.
انقلاب کمونیستی روسیه دو ماه طول کشید.
انقلاب لیبرالی فرانسه سه هفته طول کشید.
انقلاب ایران 6 ماه طول کشید.
و آنچه که بهار عربی نامیده می شود:
تونس 15 روز
مصر دو ماه
لیبی 10 ماه
یمن یک سال
اما سوریه ثابت قدم است.
ادامه دارد..
سوریه با حدود 24 میلیون نفر جمعیت هفتمین کشور عربی و پنجاه و چهارمین کشور جهان، از مهمترین کشورهای محور مقاومت منطقه است. ارتش سوریه شانزدهمین ارتش جهان از حیث تعداد و دومین ارتش پس از ارتش مصر در میان کشورهای عربی است.
به گزارش خبرگزاری فارس، شبکه خبری «المنار» در پژوهشی مفصل و مشروح به قلم «صادق خنافر» و «حسین ملاح» به بررسی بحران سوریه میپردازد که بیش از دو سال است، توسط کشورهای غربی و شماری از رژیمهای عربی بر مردم و نظام سوریه تحمیل شده است و تلاش میکند، به این سوال مهم پاسخ دهد که چرا با وجود تمام توطئههای طراحی شده و تلاشهای صورت گرفته باز نظام در سوریه پا برجاست. در واقع به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که «چرا اسد سقوط نمیکند»؟ این مقالات در هفت قسمت تهیه شده است که در هفت قسمت در اختیار کاربران قرار می گیرد.
المنار مینویسد: تنها چند روز، چند هفته، به زودی .. «بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه سرنگون میشود. اینها نمونهای از پیشگوییهای رهبران کشورهای غربی و رژیمهای عربی است. در حالیکه بحران سوریه وارد سومین سال خود شده است و نظام در سوریه سقوط نمیکند.
هم اکنون حرف و حدیثهای بسیاری از سازش آرام و بیصدایی سخن به میان میآید که بر گفتوگو و مذاکره بین نظام سوریه و معارضان این کشور متمرکز است، بیآنکه دیگر نام و نشانی از شرط بندیهای گذشته از جمله سرنگونی نظام و اسد مشاهده شود.
برای نشان دادن نقاط قدرت و مقاومت سوریه و رئیس جمهوری آن در برابر جنگ جهانی بیسابقهای که بیش از دو سال است، بر این کشور تحمیل شده، به زبان گویا و شفاف آمار و ارقام روی میآوریم تا ببینیم نظام سوریه با تکیه بر چه نقاط قوتی توانسته به بقای خود ادامه دهد و به آینده امیدوار باشد.
سوریه برای کسانیکه آن را نمیشناسند..
در این قسمت به معرفی کشور سوریه، نشو و نما، ساختار جغرافیایی و جمعیتی، منابع و ساختار سیاسی آن خواهیم پرداخت.
کشور سوریه
نام کامل سوریه «جمهوری عربی سوریه» است. پایتخت آن «دمشق» و مساحت آن بالغ بر 185.180 کیلومتر مربع و جمعیت آن حدود 24 میلیون نفر است.
ساختار جغرافیایی
کشور سوریه در غرب آسیا بر سواحل شرقی دریای مدیترانه و در منطقهای قرار دارد که حلقه ارتباط بین آسیا و اروپا و آفریقا به شمار میآید. این کشور دارای مرزهای مشترک در جنوب با اردن، در شرق با عراق، در شمال با ترکیه و در غرب با لبنان است و در جنوب غربی نیز از طریق بلندیهای اشغالی جولان با سرزمینهای اشغالی [اسرائیل] هم مرز است. این درحالی است که در غرب با دریای مدیترانه در ارتباط است.
ساختار جمعیتی
جمعیت سوریه بالغ بر 23 میلیون و 695 هزار نفر است و از این حیث رتبه هفتم جمعیتی در میان کشورهای عربی و پنجاه و چهارم را در میان کشورهای جهان احراز میکند.
اکثر مردم سوریه باسواد بوده و دولت موظف است تا آموزش رایگان را برای همه شهروندان این کشور در تمام مراحل تحصیل فراهم کند. میانگین عمر در این کشور 76 سال برآورد شده است تا از حیث این معیار در رده هشتم در میان کشورهای عربی قرار داشته باشد.
شمار مهاجران این کشور یا افرادی که دارای ریشه و اصالت سوری هستند، 18 میلیون نفر برآورد شدهاند. دین اغلب مردم سوریه اسلام در مکاتب و شاخههای مختلف آن است. اما در میان آنها افرادی از پیروان دیگر ادیان از جمله مسیحیت نیز مشاهده میشود. اکثر مهاجران سوری را مسیحیان تشکیل میدهند و این کشور به عنوان یکی از مهمترین مراکز ادیان جهان یعنی مسیحیت و اسلام به شمار میآید.
اغلب مردم سوریه عرب بوده و اعراب 90 درصد جمعیت این کشور را تشکیل میدهند. این درحالی است که اقلیتهایی مانند کردها نیز در این کشور زندگی میکنند که 8 درصد جمعیت سوریه را به خود اختصاص میدهند. 2 درصد باقی جمعیت سوریه را هم گروهها و مجموعههای از طوایف و نژادهای دیگر مانند ارمنها، ترکمانها و چرکسها[نام قومی است آسیاییتبار (از نژادهای قفقاز، همریشه با گرجیها) که در جمهوری آدیغه روسیه و ترکیه ساکن هستند] تشکیل میدهند.
تاریخ و تمدن
سوریه در طول تاریخ کهن بشر شاهد تمدنهای بیشمار و تاثیرگذار بوده و قدیمیترین آثار برجای مانده از اقوامی که در این کشور زندگی میکردند، به یک میلیون سال قبل باز میگردد. به همین دلیل این کشور شاهد تمدنهای قدیمی بزرگی همچون سومریها، آشوریها و فینیقیها و همچنین سلوکیها، رومیها، امویها، عباسیها، صلیبیها و عثمانیها بوده است.
ساختار سیاسی و حکومت
نظام حاکم بر سوریه جمهوری – ریاستی است و رئیس جمهوری این کشور در حال حاضر «بشار اسد» است. سوریه یکی از کشورهای عضو سازمان ملل است که دو بار تاکنون به عضویت شورای امنیت سازمان ملل نیز انتخاب شده است. این کشور همچنین عضو بنیانگذار اتحادیه عرب و عضو بنیانگذار سازمان همکاری اسلامی و کمیته اقتصادی و اجتماعی وابسته به سازمان ملل در غرب آسیا و بانک جهانی و آژانس انرژی هستهای و گروه 24 و گروه 77 و جنبش عدم تعهد و سازمانهای و نهادهای برخاسته از اتحادیه عرب مانند صندوق رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی است.
اتحاد و یکپارچگی امری لازم و ضروری
ماده 42 قانون اساسی سوریه بر حفظ وحدت و یکپارچگی ملی به عنوان وظیفه هر شهروند سوری اشاره میکند و در واقع سوریه در طول تاریخ طویل و کهن خویش هیچگاه شاهد درگیریها و منازعات و اختلافات مذهبی و دینی برعکس بسیاری از کشورهای منطقه و همجوار خود مانند مصر، عراق و لبنان نبوده است.
همچنین ماده 35 قانون اساسی سوریه آزادی مذهبی و ادای آداب و رسوم دینی و مذهبی و هم چنین ساخت مراکز عبادی و مذهبی را برای همه شهروندان این کشور پیرو هر آیین و مکتبی تضمین کرده است. همانگونه که همین ماده آزادی مذهبی برای همه شهروندان سوری را نیز تضمین کرده است.
اسلام و مسیحیت
در طول تاریخ اسلامی سوریه همواره عرصه شکل گیری شماری از کشورها و صحنه برخی از وقایع و رخ دادهای مهم از جمله شکل گیری حکومت اموی و حکومت زنکی بوه و از دمشق در ادبیات قرون وسطی به عنوان «شام شریف» یاد شده تا بیانگر جایگاه برجسته و موقعیت مهم آن باشد. همچنین در این کشور بارگاهها و مزارهای مطهر شماری از اهل بیت علیهم السلام و همچنین صحابه پیامبر و اولیای خدا وجود دارد که در تاریخ معروف و مشهور هستند.
صرف نظر از این امر سوریه در تاریخ مسیحیت نیز دارای جایگاه برجسته و مهمی است، از جمله اینکه شماری از مهمترین کلیساها و اسقفهای جهان از اسقف انتاکیه و کلیسای ارتدوکس و اسقف سریانی ارتدوکس و اسقف کاتولیک و بسیاری از کلیساهای مسیحیان شرقی و غربی در این کشور قرار دارد و تاکنون اسقفهای قدیس بسیاری از این کشور به جهان مسیحیت معرفی شدهاند. همچنین اماکن مسیحی مقدسی در سوریه وجود دارد که از آن میان میتوان به صیدنایا و معلولا و صدد و دیر سمعان و سرجیلا و دهها روستای تاریخی مسیحی اشاره کرد که مرکز و کانون قدیسها در قرون اولیه ظهور مسیحیت بوده است. همچنین در این کلیسای «براد» قرار دارد که مزار قدیس «مار مارون»، شفیع طایفه مارونیها در آنجا قرار دارد.
اقتصاد و منابع
از حیث ساختار اقتصاد و منابع سوریه کشوری زراعتی به شمار میآید که کشاورزی بخش مهمی از درآمد ملی این کشور را تشکیل میدهد. افزون بر اینکه در این کشور بخشهایی همچون تجارت و صنعت و خدمات نیز وجود دارد. غیر از آن بخش سیاحت و گردشگری نیز از جمله بخشهای مهم اقتصاد سوریه است که وجود آثار باستانی و تاریخی در کنار آب و هوای معتدل مدیترانهای به رشد آن کمک بسیار کرده است.
سوریه همچنین دارای منابع و ثروتهای طبیعی زیر زمینی مهمی همچون نفت و گاز طبیعی و فسفات است که موجب میشود، از حیث این منابع نیازهای خود را برآورده کرده و کشوری خودکفا باشد.
روابط خارجی
سوریه از جمله کشورهای تاثیرگذار در عرصه خاورمیانه و سیاستگذاریهای عمومی و کلی آن در این منطقه است و در چارچوب کشورهایی قرار دارد که به «محور مقاومت» در منطقه خاورمیانه معروف هستند و از جنبشهای مقاومت فلسطینی و لبنانی به صورت رسمی و علنی حمایت میکنند و به این لحاظ سوریه را نمیتوان کشوری به شمار آورد که دارای روابط خوب و جدی با آمریکا باشد.
اما سوریه با ایران دارای روابط ویژه و متمایزی است که بازتاب آن را در روابط گسترده و عمیق اقتصادی بین دو کشور میتوان ملاحظه کرد. همچنین سوریه دارای روابطی ویژه با دو کشور چین و روسیه است و سیاست خارجی این کشور در این مرحله تلاش میکند تا به سمت کشورهای اروپای شرقی و آمریکای لاتین گرایش داشته باشد و موجبات توسعه و گسترش روابط دو جانبه و بهبود و گسترش روابط متقابل اقتصادی را فراهم کند.
ارتش و نیروهای مسلح
ارتش سوریه دستگاه نظامی رسمی برای دفاع از این کشور است و به موجب قانون اساسی سوریه رئیس جمهوری این کشور فرمانده کل ارتش و نیروهای مسلح این کشور و وزیر دفاع معاون وی به شمار میآید و رئیس ستاد مشترک ارتش سوریه را وی (رئیس جمهوری) منصوب میکند. ارتش سوریه شانزدهمین ارتش جهان از حیث تعداد و دومین ارتش پس از ارتش مصر در میان کشورهای عربی است.
ارتش سوریه در شماری از جنگهای صورت گرفته علیه رژیم صهیونیستی مشارکت داشت که میتوان به جنگ 1948 و جنگ 1967 و جنگ اکتبر سالهای 1973 و 1974 اشاره کرد. همچنین ارتش سوریه در مقابله با تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به لبنان در سال 1982 نیز مشارکت داشت.
زرادخانه ارتش سوریه از اتحاد شوروی و پس از فروپاشی این کشور از روسیه و چین و ایران تامین میشود که موشکهای اسکاد – اس، اسکاد – د، موشکهای اس – 300 ضد جنگندهها و میگهای 31 و شمار زیادی تانک و سلاحهای مختلف را در برمیگیرد.
تقسیمات اداری
سوریه دارای حکومت مرکزی و مقر حکومت آن شهر «دمشق» است. این کشور هم اکنون به 14 استان تقسیم شده و هر استان به چندین منطقه تقسیم میشود و مسئولیت رابطه بین استانها و حکومت مرکزی از یک سو و حکومت و استانها از سوی دیگر بر عهده «وزارت امور محلی» است.
استانهای سوریه
14 استان سوریه عبارتند از:
- استان الحسکة
- استان دیر الزور
- استان الرقه
- استان حلب
- استان ادلب
- استان لاذقیه
- استان طرطوس
- استان حماه
- استان حمص
- استان دمشق
- استان ریف دمشق
- استان سویداء
- استان درعا
- استان القنیطره
سوریه .. بحران
در اینجا لازم است، به بیان حقایق نهفته در پس بحران سوریه و واقعیتهایی که هم اکنون با آن مواجه است و بحرانی که کشور را درمینوردد و یکپارچگی و وحدت جغرافیایی و جمعیتی آن را تهدید میکند، پرداخت.
جنگی که هم اکنون در سوریه در جریان است، محدود به خواستهها و مطالبات اصلاح طلبانه و دمکراتیک آنگونه رسانههای غربی و رژیمهای عربی آن را اشاعه میدهند، نمیشود.
تسوریه حسابها
از زمان آغاز بحران در پانزدهم مارس 2011 و پس از حوادث «درعا» برخی این بحران و حوادث را فرصتی برای تسویه حسابهای قدیمی خود با نظام سوریه و برخی دیگر آن را فرصتی برای ایجاد سوریهای غیر از سوریه کنونی یافتند که حامی غرب و مخالف مقاومت باشد و با تضعیف سوریه کنونی و براندازی نظام حاکم بر آن، این کشور را از معادلات منطقهای خارج کنند و بهترین اقدام در این راه وارد کردن و درگیر کردن این کشور در جنگی است که هم مردم و هم ارتش سوریه در آن درگیر شوند و این محور طرح آمریکا در منطقه برای تشکیل خاورمیانه جدید آمریکایی – صهیونیستی است.
ادامه دارد ...
انتخاب رئیس جمهوری برخوردار از قوتها و امتیازات گرانسنگ این دولت و به دور از ضعفها و اشکالات مهم آن در کنار توان اجرایی و مدیریتی بالا، نویدبخش پیشرفت و برداشتن گامهای بلند به سوی تعالی و تکامل خواهد بود.
بیانات رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در روز اول فروردین سال جاری در حرم رضوی مبنی بر اینکه : «آنچه ما برای رئیس جمهور آینده نیاز داریم، عبارت است از امتیازاتی که امروز وجود دارد، منهای ضعفهایی که وجود دارد»، هم باب گفتوگو درباره نقاط ضعف و قوت دکتر محمود احمدینژاد را جدیتر از قبل گشود و هم فتح بابی شد برای دستیابی به ویژگیهای رئیس جمهور مطلوب در انتخابات پیشرو و یافتن فردی از میان نامزدهای ریاست جمهوری که بیشترین انطباق را با این ویژگیها داشته باشد. بحثی که فارغ از تعلقات حزبی و گروهی میتواند برای رسیدن به نامزد اصلح راهگشا باشد.
با ابتناء بر فرمایشات رهبر انقلاب و همچنین ارزیابی و نگاه توأم با انصاف میتوانیم فهرست زیر را به عنوان ویژگیهای مثبت و نقاط قوت احمدینژاد ارائه کنیم.
1- انطباق شعارها و اهداف مطرح شده با مبانی انقلاب و امام راحل
2- تأکید بر عدالت به معنای نفی تبعیض، توجه به نیازهای طبقات محروم و مبارزه با فساد
3- اعاده عزت ملی و استقلال حقیقی
4- شجاعت در برابر دشمن و عدم انفعال در برابر استکبار
5- قدرت تصمیمگیری و روحیه تحولگرایی، نوآوری و اصلاح
6- پرتلاش، پرکار و خستگی ناپذیر
7- سادهزیستی و از جنس مردم بودن
8- پایبندی به خدمت
9- تحول مدیریتی، شکستن حلقه مدیران سنتی و کشف و معرفی ظرفیتهای جدید مدیریتی
رهبر انقلاب اسلامی در مورد یکی از ویژگیها یعنی اعتزاز به اسلام و انقلاب در مورد دولت نهم چنین میفرمایند: «این دولت در تعاملات جهانی، وفاداری به گفتمان انقلاب را افتخار خود میداند و روند بسیار خطرناک غربزدگی و گرایشهای سکولاریستی را که متأسفانه در حال نفوذ در بدنه مدیریتی کشور بود، سد کرده است». |
---|
این ویژگیها که هر یک در جای خود ارزشی بسیار داشته و دارد پس از شانزده سال حاکم شدن جریان مدیریتی بیاعتقاد یا ضعیف نسبت به این موارد در دو دولت سازندگی و اصلاحات، فضای جدیدی را در کشور حاکم ساخت و امید به تجدید و احیای ارزشهای انقلاب را در آحاد جامعه، خصوصاً طبقات مستضعف که پشتوانه حقیقی نظام و انقلاب به شمار میروند زنده کرد و به عبارتی انقلاب را به مسیر گذشته بازگرداند.
رهبر انقلاب اسلامی در مورد یکی از این ویژگیها یعنی اعتزاز به اسلام و انقلاب در مورد دولت نهم چنین میفرمایند: «این دولت در تعاملات جهانی، وفاداری به گفتمان انقلاب را افتخار خود میداند و روند بسیار خطرناک غربزدگی و گرایشهای سکولاریستی را که متأسفانه در حال نفوذ در بدنه مدیریتی کشور بود، سد کرده است». برخورداری رئیس جمهور و به تبع او دولت از این ویژگیها منجر به حمایت ویژه رهبری و نیروهای انقلاب از دکتر احمدینژاد و دولت او شد.
حضرت آیتالله خامنهای در دیدار هفته دولت در سال 87 در این باره چنین فرمودند: «حمایت از دولتها مشی حضرت امام و رهبری بوده است و قوه مجریه بار عمده مدیریت کشور را برعهده دارد و به همین علت دولتهای قبلی نیز مورد حمایت بودهاند؛ اما خصوصیات دولت فعلی باعث میشود که حمایت گرمتری از آن بشود و دلگرمی بیشتری درباره اقدامات آن وجود داشته باشد».
در همین جا باید این نکته را مطرح کرد که اکثر قریب به اتفاق مخالفین داخلی احمدینژاد برخلاف زیادهگوییها و زبان درازیهای امروزشان نه به خاطر نقاط ضعف او که بتدریج بوجود آمد یا بروز کرد بلکه بخاطر همین نقاط قوت و یا از بین رفتن منافعشان و یا از روی حسادت از ابتدا با او بنای ناسازگاری و کینهورزی گذاشتند و حتی با دشمنان نظام در این باره همسو شدند.
البته احمدینژاد روزهای نخست و حتی دوره اول، بتدریج و خصوصاً در دور دوم ریاست جمهوری تغییر کرد و به ضعفها و عیوبی مبتلا شد که نه تنها مردم بلکه بسیاری از همراهان و دوستان نزدیکش را نیز از دست داد و عنایتهای ویژه رهبری هم جایش را با تذکر و توبیخ و هشدار عوض کرد.
ناگفته نماند که رهبر فرزانه و دوراندیش انقلاب از همان سالهای نخست صدارت احمدینژاد در کنار تأکید بر نقاط مثبت و امتیازات او، اشکالات و ضعفهای او و دولتش را بصورت ضمنی و گاه صریح متذکر میشدند. ایشان در همان دیدار هفته دولت سال 87 که به «حمایت گرمتر» خود از دولت اشاره کردند تصریح فرمودند: «حمایت از دولت به معنای چشم بستن بر ضعفهای آن نیست».
احمدینژاد روزهای نخست و حتی دوره اول، بتدریج و خصوصاً در دور دوم ریاست جمهوری تغییر کرد و به ضعفها و عیوبی مبتلا شد که نه تنها مردم بلکه بسیاری از همراهان و دوستان نزدیکش را نیز از دست داد و عنایتهای ویژه رهبری هم جایش را با تذکر و توبیخ و هشدار عوض کرد. |
---|
مطالعه فرمایشات رهبری بخصوص در دیدارهایی که به مناسبت هفته دولت با دولتمردان دولت نهم و دهم داشتهاند به علاوه دقت و تأمل در رفتار احمدینژاد فهرست زیر را از نقاط ضعف یا اشکالات وارد بر احمدینژاد مقابل ما قرار میدهد. اشکالاتی که بعضاً برخی نقاط قوت پیش گفته را تحتالشعاع قرار میدهد.
1- فاصله گرفتن از برخی شعارها و اهداف مطرح شده بر اساس مبانی انقلاب و امام راحل مانند ولایت فقیه
2- پر رنگ کردن ادبیات دینی و امام زمانی (عج) بدون برخورداری از مابه ازای واقعی
3- استثنا قائل شدن در مبارزه با فساد و ایجاد خط قرمز در مورد برخی اطرافیان خود که متهم به فساد شدند
4- غفلت از معیارهای اسلامی (عقلانیت ـ ارزشها) در عزل و نصب برخی مدیران
5- ابتلا به غرور و خودمحوری و رو برگرداندن از انتقادات ناصحانه دوستان
6- عدم تعامل با قوا
7- عدم تعامل با نخبگان همفکر و با اخلاص
8- ضعف کارشناسی در برخی موارد و عدم استفاده از ظرفیت مدیریت کشور
9- دامن زدن به مطالبات بدون توجه به مقدورات کشور
10- حاشیهسازیهای پرهزینه و کم فایده از قبیل تأکید بر ایرانیگری، ماجرای رئیس سازمان تأمین اجتماعی و ...
11- عدم توجه به سند چشمانداز و اجرای اصل 44
12- ضعف در قانونگرایی
13- زیر پا گذاشتن اخلاق برای از دور خارج کردن رقبا
14- نفی گذشته و خدمات انجام شده در دورههای قبل
شایان ذکر اینکه برخی موارد فوق مانند پرهیز از غرور و شرح صدر در برابر انتقادات، تعامل با قوا، تعامل با نخبگان، تأکید بر کار کارشناسی، توجه به سند چشمانداز و اصل 44 و تمکین در برابر قانون بارها از سوی رهبر انقلاب بصورت علنی تذکر داده شده و مورد تأکید قرار گرفته است.انتخاب رئیس جمهوری برخوردار از قوتها و امتیازات گرانسنگ گفته شده و به دور از ضعفها و اشکالات مهم فوقالذکر در کنار توان اجرایی و مدیریتی بالا، نویدبخش پیشرفت و برداشتن گامهای بلند به سوی تعالی و تکامل خواهد بود؛ انشاءا...
رتبه از نظر کاربران | موضوع جمله | جملهی بهیادماندنی سال ۱۳۹۱ |
۱ | بحث مذاکره با آمریکا | من دیپلمات نیستم، من انقلابىام، حرف را صریح و صادقانه میگویم. دیپلمات یک کلمهاى را میگوید، معناى دیگرى را اراده میکند. ما صریح و صادقانه حرف خودمان را میزنیم؛ ما قاطع و جازم حرف خودمان را میزنیم. ۱۳۹۱/۱۱/۱۹ دیدار فرماندهان نیروی هوایی ارتش |
۲ | قضیهی نامناسب در مجلس شورای اسلامی | به استناد متهم کردن یک نفر، انسان بیاید دیگران را، مجلس را، قوهى قضائیه را متهم کند؛ این کار درست نیست، این کار غلط است. بنده فعلاً نصیحت میکنم. این کار، کار شایستهاى براى نظام جمهورى اسلامى نیست. ۱۳۹۱/۱۱/۲۸ بیانات در دیدار مردم آذربایجان |
۳ | اختلاف بین مسئولین | اختلافات را نباید علنى کرد؛ اختلافات را نباید به مردم کشاند؛ احساسات مردم را نباید در جهت ایجاد اختلاف تحریک کرد. از امروز تا روز انتخابات، هر کسى احساسات مردم را در جهت ایجاد اختلاف به کار بگیرد، قطعاً به کشور خیانت کرده. ۱۳۹۱/۸/۱۰ بیانات در دیدار دانشآموزان و دانشجویان |
۴ | پاسخ به تهدیدات دشمنان | ما سلاح اتمى نداریم، سلاح اتمى هم نخواهیم ساخت، اما در مقابل تهاجم دشمنان - چه آمریکا و چه رژیم صهیونیستى - براى دفاع از خودمان، در همان سطحى که دشمن حمله کند، به آنها حمله خواهیم کرد. ۱۳۹۱/۱/۱ بیانات در حرم رضوی در آغاز سال ۹۱ |