آخرین تحولات‌سوریه پس از وعده‌اصلاحات/چهار گروه‌مخالفان چه‌می‌گوی

بابل سرابی: مسئولان روسیه و چین پس از وتو کردن قطعنامه شوراى امنیت علیه سوریه در هفته گذشته و روبرو شدن با انتقادهای امریکا و غرب اقدام به ارائه طرح جدید تعدیل شده به منظور برخورد با بحران سوریه کردند. همچنین آنان در اظهارات جدید خود بر ضرورت تسریع در انجام اصلاحات در این کشور و متوقف کردن کلیه مظاهر خشونت تاکید کردند. اقدام مسئولان دو کشور در وتوی قطعنامه شورای امنیت با استقبال فراوان مسئولان سوریه روبرو شد.

اقدامات دولت

اظهارات اخیر مسئولان دو کشور موجب شد که مسئولان سوریه تصمیمات جدیدى را در جهت تسریع در اصلاحات اتخاذ کرده که از مهم‌ترین آنها اعلام محمد بختیان دبیر شوراى ملى حزب بعث در روز پنج‌شنبه مبنى بر تصمیم رئیس‌جمهور سوریه در تشکیل کمیته تدوین قانون اساسى جدید ظرف دو روز آینده است. طرح قانون اساسی جدید قرار است پس از تصویب توسط دو سوم اعضای مجلس به همه پرسى مردم گذاشته شود.

اقدامات مخالفان

از سوى دیگر، اقدام مخالفان دولت سوریه در داخل و خارج در روزهاى اخیر به ساماندهى تشکیلات و نیروهاى خود نیز موجب تسریع دولت در اتخاذ تدابیر جدید شد.

تشکیل "مجلس ملی انتقالى" توسط مخالفان مقیم خارج از کشور پس از ماه‌ها کشمکش، در کشور ترکیه و استقبال سران غرب از تشکیل آن و نیز اقدام مخالفان مقیم داخل در ساماندهى تشکیلات خود در داخل و تأسیس "شورای هماهنگی نیروهای تغییر" و "جریان تغییر واصلاح" و "جریان سوم" نشان دهنده ورود کشور  به مرحله جدیدى از تحولات است.

* "مجلس ملی انتقالی" که روز یکشنبه 10 مهرماه در شهر استانبول ترکیه موجودیت خود را اعلام کرد، نمایندگانی را از اعضای بیانیه دمشق، اخوان المسلمین و لیبرال ها در خود جای داده است، در حالی که "شورای هماهنگی" که در برگیرنده مخالفان داخل است، مشتمل بر احزاب شش‌گانه دموکرات و چهار حزب کُرد و شخصیت‌های مخالف مستقل است.

* "جریان تغییر و اصلاح" نیز که شورای آن مشتمل بر هفت نفر است و چهار نفر از آنان به تازگی از زندان آزاد شدند، افراد برجسته زیر را در خود جای داده است:

- علی حیدر رئیس الحزب القومی السوری الاجتماعی

- قدری جمیل از کمیته ملی اتحاد کمونیست‌ها

- طیب تیزینی سوسیالیست مستقل

- پدر تونی دوره مسئول روابط عمومی مارونی‌های سوریه و...

اعضای این جریان  اخیرا به روسیه رفته و مورد استقبال مسئولان روسیه قرار گرفتند. این گروه اختلاف زیادی بادولت نداشته و بیشتر به دنبال انجام اصلاحات است.

* اقدام گروه دیگرى از مقامات سیاسى به تشکیل "جریان سوم" نیز از جمله رویدادهاى سیاسى دو هفته اخیر است. این جریان که مشتمل بر 40 شخصیت سیاسی و فرهنگی به رهبرى دکتر محمد حبش و طیب تیزینی و تعدادی از نمایندگان اصلاح طلب مجلس مانند عبد العزیز معگالی و عبد الکریم السید و عدنان دخاخینی و شیخ حسن کفتارو است، با هدف ارائه راه حل میانه جهت خروج از بحران کشور شکل گرفت.

اغلب اعضای این جریان از طرفداران نظام بوده که به دنبال دخالت نکردن ارتش و سازمان امنیت در زندگی شخصی مردم و مجازات شرکت کنندگان در کشتارهای اخیر و بازگشت اعتماد میان مردم و دولت و آغاز اجرای اصلاحات در قانون اساسی هستند.

* جریانات جدیدی نیز در حال شکل گیری است که از مهم‌ترین اعضای این گروه "المبادرة الوطنیة الدیمقراطیة" می‌توان به رهبری محمد سلیمان وزیر اسبق اطلاع رسانی و جمال سلیمان هنرمند برجسته کشور را نام برد.

همچنین شخصیت‌های دیگری مانند میشیل کیلو، عارف دلیله و لؤی حسین که از مخالفان به شمار می روند، اخیرا در جلسات گفت‌وگوی ملی با دولت شرکت و از مواضع گذشته خود عقب نشینی کردند.

ویژگی‎های شورای هماهنگی نیروهای تغییر

شورای هماهنگی ملی نیروهای تغییر اخیراً استقبال مشروط خودرا جهت پیوستن به مجلس ملی انتقالی اعلام کرده است. درعین حال، این شورا بر خلاف مجلس ملی انتقالی، تنها برای تأسیس نظام دموکراسی حاضر است با دولت مذاکره کند اما مجلس ملی انتقالی با هرگونه مذاکره با دولت مخالف است. ضمنا مجلس ملی با دخالت نظامی بیگانگان به ویژه نیروهای سازمان ملل وشورای امنیت موافق است اما شورای هماهنگی با دخالت نظامی بیگانگان به هر شکل مخالف است.

شورای هماهنگی مخالفان در داخل، اجلاس مرکزی خود را در پنج‌شنبه گذشته تحت عنوان چهار "نه" بزرگ برگزار کرد. (نه برای استبداد و فساد... نه برای دخالت نظامی بیگانگان... نه برای فتنه‌های مذهبی وقومی... نه برای خشونت و مسلح کردن انقلاب مردم). این شورا همچنین اعضا کمیته اجرایی خود را که بالغ بر 27 نفر است، انتخاب کرد. از مهم‌ترین شخصیت‌های انتخاب شده:

1- حسن عبد العظیم: دبیرکل اتحاد سوسیالیست دمکرات (سفیر امریکا چندی پیش از وی دعوت نمود که به سفارت امریکا برود اما بامخالفت وی روبرو شد و سفیر مجبور شد به دیدار وی برود)

2- حسین العودات: مخالف سوری که باگرایش چپ.

3- فایز ساره: لیبرال

حسن عبد العظیم هماهنگ کننده شورای هماهنگی در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که در هیچ یک از انتخابات شرکت نخواهد کرد مگر در سایه امنیت و توقف کلیه مظاهر خشونت و گفت‌وگو به‌منظور بررسی راه‌های انتقال قدرت به افراد منتخب توسط مخالفین و نیروهای دولتی که دست خود را به خون افراد بی‌گناه آلوده نشده است و تدوین قانون جدید برای احزاب و انتخابات و قانون اساسی و برگزاری انتخابات سالم.

عبد العظیم همچنین افزود که شورا آمادگی خود را جهت پیوستن افرادی از مجلس ملی انتقالی که با دخالت نظامی بیگانگان مخالف هستند، اعلام کرد.

در بیانیه اختتامیه این اجلاس، کمیته مرکزی شورای هماهنگی هشدار داد که استفاده از نیروی نظامی در برخورد با تظاهرات منجر به دخالت نظامی بیگانگان و آشوب داخلی خواهد شد.

شورای هماهنگی در پایان این اجلاس حسن عبد العظیم را به‌عنوان رئیس شورا و حسین العودات به‌عنوان نائب رئیس و رجاالناصر به‌عنوان دبیر شورا منصوب کرد.

مرحله دوم عملیات مخالفین

از مظاهر دیگر چهره سیاسی کشور در هفته اخیر، اجراى مرحله دوم اعتراض‌هاى مخالفان مسلح در داخل یعنی انجام عملیات تروریستى و تخریبى است.

بسیارى از صاحب‌نظران بر این عقیده هستند که این اقدام مخالفان نشان دهنده موفقیت نداشتن آنان در مرحله اول اعتراض‌ها است که شاهد برپایى تظاهرات خیابانى و به دست گرفتن موقت کنترل برخى از شهرهاى مهم کشور مانند حمص و حماه بوده است.

موقعیت دولت

به هر حال، همانگونه که دولت دارای نقاط ضعف فراوانی اعم از تکیه بر نظام تک حزبی، مذهبی و قومی که منجر به فساد اقتصادی، سیاسی واجتماعی شده بود، مخالفان آن نیز به دلیل عدم انسجام و توانایی در ارائه جایگزین مقتدر موفق به جلب افکارعمومی نشدند.

حوادث روزهاى اخیر همگى حاکى از تصمیم دو طرف بر حرکت به سمت به دست گرفتن سررشته امور و گرفتن گوى سبقت است.

اما در مجموع باید گفت که دولت سوریه به دلیل برخوردارى از ارتش وفادار مجهز و تشکیلات نظامى و انتظامى و امنیتى و حزبى مقتدر تاکنون موفق به کنترل اوضاع به نفع خود شد.

تصمیم جدی بشار جوان، پر شور و اصلاح‌طلب بر اجراى اصلاحات اعم از تغییر کابینه و تصویب قانون جدید انتخابات که مراحل اولیه آن مانند تشکیل کمیته‌ها در حال شکل گیرى است و تصویب قانون جدید رسانه‌ها و قانون تشکیل احزاب و برگزارى جلسات گفت‌وگوی ملى در سراسر کشور با شرکت نخبگان سیاسى، اقتصادى و اجتماعى و همچنین برگزارى جلسات گفت‌وگوى ملى در سطح جوانان و عشایر و شناسایى خواسته‌هاى مردم و اقدام در افزایش حقوق و استخدام بیکاران و افزایش میزان یارانه سوخت (على رغم مخالفت برخى از شخصیت‌های پا به سن گذاشته و محافظه کار حزبى و امنیتى) باعث شد که سررشته اوضاع کشور را همچنان در اختیار داشته باشد.

اشتباهات مخالفان

از سوى دیگر اشتباه‌های فاحش مخالفان در گذشته و نبود برخوردارى از سازماندهى و تشکیلات منسجم و انجام عملیات خشونت آمیز وحشیانه و اظهارات دستگیرشدگان مبنى بر دریافت کمک‌هایى از بیگانگان و تشریح اقدامات آنان در مثله کردن اجساد قربانیان و... همگى به شکل گیرى تصویر نه چندان مناسب از آنان نزد افکار عمومى اعم از نخبگان و توده‌هاى مردمى کمک کرد.

نتیجه‌گیری

به نظر می‌رسد روزهاى آینده شاهد اقدامات جدیدى از سوى دو طرف خواهیم بود.

دولت آمریکا و غرب پس از وتوى قطعنامه شوارى امنیت از سوى  روسیه و چین ناگزیر به روى آوردن به اقدامات جدیدى اعم از اعمال فشارهاى سیاسى و اقتصادى یک طرفه و یا انجام معامله با روسیه و چین خواهد شد، در عین حال، روسیه و چین نیز با وتوى قطعنامه اخیر و ارائه طرح متعادل جهت برخورد با بحران سوریه سررشته امور را در حال حاضر به‌دست گرفته و منتظر اقدامات آمریکا و غرب خواهند نشست.

شکست طرح امریکا و غرب در منزوی کردن سوریه پیامدهای دیگری خواهد داشت. نگرانی  امریکا از اوج‌گیری قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه پس از خروج نیروهای خود از عراق و طرفداری مالکی از قیام مردم بحرین و شکست طرح محکومیت سوریه در شورای امنیت موجب عصبانیت آن‌ها شد.

اقدام اخیر امریکا در اتهام‌زنی ایران در مورد طرح ریزی جهت ترور "جبیر" سفیر عربستان در امریکا نیز در همین راستا است. آن‌ها نگران آینده موقعیت خود پس از خروج  از عراق و به‌دست گرفتن سررشته امور توسط جبهه مقاومت به رهبری جمهوری اسلامی ایران است. طراحی این توطئه در شرایط فعلی باهدف افزایش تشنج در  روابط ایران با کشورهای خلیج فارس بوده و بهانه تراشیدن جهت ماندن در این منطقه حیاتی خواهد بود.

همچنین موافقت نکردن دولت عراق با ابقای نیروهای امریکا در این کشور موجب عصبانیت بیشتر امریکا شد و انفجارهای شدید روز گذشته عراق در این راستا قلمداد می‌شود.